Nowoczesne miasta, pełne hybrydowych SUV-ów i elektrycznych aut miejskich, nie mogą obejść się bez dobrze znanych usług transportowych. Dla specjalistów oferujących sprawny, bezpieczny i szybki przewóz na lawetach lub przyczepach niskopodwoziowych zawsze jest przestrzeń na rynku.
Bez prawa nie ruszysz
Wiemy z praktyki, jak ważne w opracowaniu planu rozpoczęcia działalności przewozowej i jej rozwijaniu są kwestie prawne. Podstawą uzyskania zezwolenia, które jest niezbędnym i podstawowym warunkiem wykonywania usług transportu drogowego, są wymogi wymienione w artykule 5 ust. 1 Ustawy o transporcie drogowym (dalej: Ustawa) oraz w rozporządzeniu 1071/2009 (dalej: Rozporządzenie). Gwoli wyjaśnienia trzeba wspomnieć, że przed nowelizacją prawa transportowego z 2013 r., Ustawa mówiła, podobnie jak obecnie odnośnie przewozu osób, o licencji transportowej. Jest to jednak jedynie porządkująca zmiana terminologiczna, bez szczególnych konsekwencji prawnych.
Artykuł 3 pkt 6 wskazanego wyżej Rozporządzenia europejskiego stanowi, że zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika to decyzja administracyjna, przyznająca przedsiębiorcy uprawnienie do wykonywania zawodu przewoźnika drogowego. Jeśli myślimy o ekspansji na szeroką skalę, pamiętajmy, że legitymowanie się zezwoleniem jest warunkiem sine qua non przyznania licencji na świadczenie przewozów w Unii Europejskiej. W granicach Polski zezwolenia wymaga prowadzenie przedsiębiorstwa zajmującego się transportem większości rzeczy, zatem i samochodów (poza pośrednictwem w tym zakresie) oraz niektórych form przewozów pasażerskich. W pozostałych wypadkach prawo żąda posiadania licencji.
Jak to załatwić?
Uzyskać zezwolenie transportowe może każdy przedsiębiorca, nie tylko osoba fizyczna. Jeśli zamierzamy prowadzić przewozy na większą skalę, zatem wymagającą inwestycji i kredytów, bardzo dobrym wyborem jest stworzenie spółki z o.o. lub prostej spółki akcyjnej. Posłuży nam ona za narzędzie realizacji planów biznesowych, w tym uzyskiwania zezwoleń i licencji, a przy tym zagwarantuje realną ochronę naszego majątku osobistego.
O uzyskanie zezwolenia może wystąpić też spółka jawna czy komandytowa, jednak nie spółka cywilna. Ta bowiem nie ma zdolności prawnej, będąc jedynie umową. Wnieść o zezwolenie mogą jednak oczywiście jej wspólnicy, o ile mają status przedsiębiorcy. Naczelny Sąd Administracyjny zauważył też w uchwale z 15.10. 2008 r., II GPS 5/08, że w pełni zgodne z prawem jest udzielenie licencji transportowej wszystkim wspólnikom spółki cywilnej – przepisy nie wprowadzają tu żadnego zakazu, zatem in dubio pro libertate. Sąd ten podkreślił również, że nie jest ważne, czy organ administracji wyda odrębne decyzje czy decyzję łączną, bowiem zawsze każdy ze wspólników ma samodzielny status w postępowaniu i otrzymuje (o ile spełni przesłanki prawne) samodzielne, autonomiczne zezwolenie. Nic zatem nie stoi na przeszkodzie aby nie słuchać jaskółek, lecz zjednoczyć swe siły i środki w formie spółki.
Aby uzyskać zezwolenie, należy spełnić wymogi wyliczone w Rozporządzeniu. Pierwszym z nich jest posiadanie rzeczywistej i stałej siedziby w Polsce albo innym państwie UE. Chodzi tu o realne funkcjonowanie firmy na terytorium danego kraju poprzez aktywność taką jak posiadanie lokali, prowadzenie księgowości, akt pracowniczych, gromadzenie danych o czasie prowadzenia pojazdów i odpoczynku kierujących oraz dopuszczenie do ruchu i rejestracja pojazdów w kraju siedziby. Kolejnym z nich jest tzw. dobra reputacja (chodzi głównie o niekaralność), o której powiemy niżej. Trzecim wymogiem rozporządzenia jest dysponowanie adekwatną zdolnością finansową. Zgodnie z realizującą Rozporządzenie Ustawą, przedsiębiorca nie mający obowiązku sporządzania rocznego sprawozdania finansowego, może udokumentować swą zdolność finansową za pomocą dokumentów wskazanych wyczerpująco w art. 7 ust. 2 Rozporządzenia. Ostatnim warunkiem stawianym przez prawo unijne jest dysponowanie przez przedsiębiorce personelem o odpowiednich kompetencjach zawodowych, o czym piszemy kilka akapitów dalej. Możemy z doświadczenia powiedzieć, że te wszystkie jurydyczne wymogi, choć brzmią nieco „groźnie”, spełnia każdy rzetelny przedsiębiorca, czy to mający kilka lawet czy flotę pojazdów.
Strona formalna – czyli drukowanie i podpisywanie
Ogólnie ujęte wymogi Rozporządzenia unijnego precyzuje Ustawa. W art. 7a wskazuje, co ma zawierać interesujący nas wniosek o udzielenie zezwolenia. Nie są tu wymagane jakieś urzędowe wzory czy przytaczanie przepisów albo podstawy prawnej itp. Przygotowany na piśmie wniosek, który możemy złożyć w tradycyjnej formie pisemnej lub elektronicznej na ręce starosty miejsca siedziby naszej firmy, ma zawierać następujące dane:
a) oznaczenie przedsiębiorcy, adres i siedzibę (spółki) lub miejsce zamieszkania (osoby fizyczne), adres rzeczywistej i stałej siedziby przedsiębiorcy w sensie Rozporządzenia (zob. wyżej); numer NIP wnioskodawcy, informację o wpisie do CEIDG albo do KRS;
b) określenie przedmiotu zezwolenia – czyli rodzaju transportu drogowego, rodzaju i liczby samochodów, które będą służyć do jego wykonywania;
c) nazwisko i imię, adres oraz numer certyfikatu kompetencji zawodowych wyznaczonej przez przedsiębiorce osoby zarządzającej transportem (zob. art. 4 Rozporządzenia);
Do sporządzonego wniosku (pamiętajmy o określeniu liczby wypisów decyzji i o podpisach!) dodajemy szereg załączników:
a) oświadczenie wyżej wspomnianej osoby zarządzającej o treści podanej w ustępie 3 art. 7 ustawy oraz kopię jej certyfikatu;
b) dokumenty dotyczące posiadania adekwatnej i rzeczywistej zdolności finansowej, tak jak tego wymaga art. 7 rozporządzenia;
c) oświadczenia przedsiębiorcy o posiadaniu bazy eksploatacyjnej (jeśli jej adres jest inny niż adres siedziby, trzeba go podać) oraz o zamiarze zatrudnienia lub zawarcia umów cywilnych z osobami bez orzeczenia o zakazie wykonywania zawodu kierowcy (o ile nie zamierzamy działać jedynie osobiście);
d) poświadczenie niekaralności, czyli wymienione w art. 7 Ustawy informacje z Krajowego Rejestru Karnego o samym przedsiębiorcy, członkach organu spółki z o.o. lub osobie zarządzającej spółką jawną albo komandytową oraz o osobie zarządzającej transportem w znaczeniu Rozporządzenia;
e) oświadczenia wymienionych powyżej osób o niekaralności za „poważne naruszenie”, tak jak je określa art. 6 ust. 1 lit. b Rozporządzenia.
Pamiętajmy, że jeśli decydujemy się na złożenie wniosku drogą elektroniczną, to w ten sposób powinniśmy przygotować również załączniki. Rodzaj i liczbę samochodów, które należy wskazać we wniosku, określamy na podstawie klasyfikacji pojazdów ustalonej rozporządzeniem ministra infrastruktury. Zwróćmy koniecznie uwagę, że oświadczenia o dysponowaniu bazą eksploatacyjną oraz o zatrudnianiu kierowców składa się pod sankcją karną.
Do pieczołowicie sporządzonego wniosku i uporządkowanych załączników dołączamy dowód wniesienia opłaty za wydanie interesującego nas zezwolenia oraz wypisów z niego (art. 41 ust. 1 pkt 11 Ustawy). Zgodnie z Kodeksem Postępowania Administracyjnego, organ ma obowiązek wezwać nas do uzupełnienia ewentualnych braków dokumentacji.
Bezterminowe i niezbywalne
Praktyczne znaczenie ma to, że licencje mają charakter terminowy – są przyznawane na określoną liczbę lat. Zezwolenie jest natomiast wydawane na czas nieokreślony. Korzystający z zezwolenia jest wobec tego uprawniony do podejmowania usług transportowych dopóki zezwolenie nie wygaśnie albo nie zostanie mu cofnięte (zob. art. 15 i 16 Ustawy). Cofnięcie zezwolenia musi opierać się na ściśle wskazanych przepisach, zaś od decyzji urzędnika przysługuje odwołanie oraz droga sądowa (WSA, NSA). Zatem nasze prawa są w pełni chronione.
Gdy zamierzamy przekształcić działalność lub przebranżowić się, miejmy na uwadze że zezwolenia i licencje transportowe mają charakter osobisty. Wobec tego nie mogą być co do zasady odstępowane lub cedowane (darowane, zbywane itp.) na inne osoby (art. 13. ust. 1 ustawy). Są wyłączone z obrotu prawnego, zatem nie mają zdolności aportowej, nie posłużą również jako wkład do umowy spółki cywilnej (zob. wyroki NSA z 13.5.2008 r., II GSK 106/08 oraz z 1.12. 2009 r., II GSK 210/09).